Op Kreta zie je veel achternamen met het verkleinwoord -akis. Iemand vertelde ons dat dit is opgelegd door de Turken om de mensen te kleineren. I.p.v. “Jansen” heete je dan “kleine Jansen”. Na de Turkse bezetting bleven de mensen hun naam als geuzennnaam dragen. Op internet kan ik daar niets over vinden. Wie kan dit verhaal bevestigen of wie weet er meer over?
Veel Griekse achternamen zijn zogenoemde patroniemen (Grieks van patr(o) = vader
en onoma = naam). Een patroniem is een achternaam die afgeleid is van de voornaam
van de vader. Het patroniemensysteem was rond 1800 ook in Nederland een bekend
fenomeen dat bij de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811 feitelijk werd opgeheven.
Voorbeelden van (versteende) Nederlandse patroniemen zijn o.a. Willemsen, Hendriks,
Klaasen en Jans(s)en. Bij Nederlandse patroniemen werd het achtervoegsel –zoon of
-dochter afgekort, verbasterd of het werd gewoon weggelaten al dan niet met behoud van de
verbindings “s“, Hendrikszn., Hendriksen etc. Bij Griekse achternamen die afgeleid zijn van
voornamen zien we gewoonlijk de achternaam in de genitief verschijnen oftewel in de 2e
naamval die de bezitsrelatie weergeeft “van……”, dus:
Voornaam: Dimitrios, achternaam:Dimitriou, betekent van Dimitrios
Voornaam: Andreas , achternaam: Andreou, (verouderde uitgang) betekent van Andreas
Voornaam: Nikolaos, achternaam: Nikolaou, betekent van Nikolaos
Het gebruik van de 2e
naamval voor achternamen zien we ook bij de achternamen van
vrouwen. Zo heet de dochter of vrouw van de heer Papadópoulos, Papadopoúlou wat dus
aangeeft “van Papadópoulos”; het accent geeft aan waar de klemtoon moet komen. Ook door
middel van achtervoegsels kan aangegeven worden “zoon/dochter van” zoals bijvoorbeeld
met de volgende uitgangen:
zoon van: -ίδης (-ides /-idis) -ιάδης (-iades /-iadis) -άκης ( -akes /-akis)
Het gebruik van patronymische toevoegingen door middel van achtervoegsels komen we al
tegen bij Homerus in zijn Ilias en Odyssee. Zo werd er o.a. aan de naam Odysseus Laertiades
toegevoegd, dus zoon van Laërtes. Namen die eindigen op –idis en –iadis zijn met de
bevolkingsuitwisseling van 1922 tussen Turkije en Griekenland enorm toegenomen. De
Griekse vluchtelingen uit Klein-Azië en Pontus hadden vaak geen “vaste” achternaam en zo
zagen de ambtenaren die de vluchtelingen moesten inschrijven zich genoodzaakt achternamen
te geven op basis van de voornaam van de vader. Dus de zoon van Ioannis heette Ioannidis
(zoon van Ioannis) en de zoon van Kostas/Konstantinos werd Konstantinidis. Ook werden
vaak namen gekozen op basis van het beroep dat werd uitgeoefend of op basis van herkomst
zoals Politis (uit de Poli = Constantinopel = Istanbul). Vaak kan aan de uitgang van de naam
de herkomst van de familienaam gekoppeld worden, al is hier natuurlijk wel voorzichtigheid
geboden. Zo komen o.a. achternamen die eindigen op –akis veel voor op Kreta en -(o)poulos,
wat van het Latijnse “pullus” afstamt (kuiken, vogeltje) komt veelvuldig voor op de
Peloponnesos. Namen die eindigen op –oglou komen ook uit Klein-Azië en Pontus. Naast de
achtervoegsels geven ook voorvoegsels interessante herkomstfeiten prijs. Zo is Kara- afkomstig uit Klein-Azie en betekent het in het Turks “zwart”, begint een naam met Chatzi-
dan is ooit een voorouder als pelgrim naar Jeruzalem geweest en als de naam met Papa-
begint dan was een voorouder priester. En zo betekent de naam Papadopoulos, zoon van de
priester
Het verhaal van Jan en Carin heb ik door de jaren heen ook van diverse (Kretenzer) mensen gehoord.
Toevallig had ik onlangs een discussie over deze kwestie en kwam het verhaal dat Kees beschrijft boven water. De Griekenland expert waar ik mee sprak vertelde precies hetzelfde verhaal.
Het komt mij als het meest redelijke en ook logische verhaal over.
Op Kreta hangt men graag negatieve verhalen op aan de tijd van de Turkse bezetting.
Ik denk dat het Turken verhaal als anecdote geclassificeerd moet worden.
Waarom zouden de Turken destijds zich zoveel moeite getroosten om iedereen een kleinerende naam aan te meten. Denk eens aan alle administratieve romslomp die ze zich daarmee op de hals zouden hebben gehaald. Er zit ook geen enkele ratio achter.
Achter het verhaal dat Kees gevonden heeft wel en bovendien is het in meerdere landen zo gegaan.
Kees,
Wat een leerzaam stukje geschiedenis geef je hier weer.
Heel interessant en zeer constructief. Bedankt voor deze informatie.
Daarbij zij gezegd dat het verhaal dat over het algemeen de ronde doet over het vernederen van de Grieken door de Turken tijdens de Turkse bezetting door Akis toe te voegen aan de familienaam (al dan niet door de Kretenzers verzonnen), toch zeker een anektodische waarde bezit, en ook leuk is om te vertellen.
Een terechte opmerking.
Om gezeur over een evt. copyright te voorkomen moet altijd een bronvermelding worden gegeven als je het artikel ergens anders van internet hebt gehaald.
Bart Schreef:
——————————————————-
> en voor de volledigheid nog even de bron van de
> info:
>
> http://www.datisgrieksvoormij.nl/wp-content/upload
> s/2012/04/Griekse-achternamen1.pdf
Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
